Ortaklığın Giderilmesi Davası
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASI
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ (İZALE-İ ŞUYU) DAVASI NEDİR ?
Ortaklığın giderilmesi davası miras hukukunda düzenlenmiştir. Mirasın paylaşılmasına ilişkindir. Hukukumuzda, miras bir bütün olarak kazanılır ve mirasçılar arasında miras malları ile ilgili tüm hak ve borçlar için ortak mülkiyet söz konusu olduğundan ortak mülkiyetin ayrılması için ortaklığın giderilmesi davası açılması söz konusu olur . Mirasa konu mallar taşınır ve taşınmaz olabilir ve bu malların mülkiyeti bir veya birden fazla kişide bulunabilir. Ortaklığın giderilmesi davası ile tüm mirasa el birliği mülkiyeti veya paylı mülkiyetle ortak olan mirasçılardan her biri dava açarak ortaklığın giderilmesini malın paylaştırılmasını isteyebilirler böylece ferdi mülkiyete geçebilirler. Bu dava ile mirasçılar aynen taksim yoluyla ya da satış yoluyla mirası paylaşarak ortaklığı giderebilecekleri gibi kendi aralarında paylaşma sözleşmesi yaparak da ortaklığı giderebileceklerdir.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ (İZALE-İ ŞUYU )DAVASI ŞARTLARI NELERDİR ?
1)TMK m. 698/1’ e göre hukuki bir sözleşme veya işlem gereğince veya paylı mülkiyetin sürekli bir amacın idame ettirilmesi amacıyla örneğin; kuyu ,çeşme v.b. işler için özgülenmiş olması hallerinde paydaşların, paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunuyorsa bu durumda ortaklığın giderilmesi izale-i şuyu davası açılması mümkün olmaz.
2)Paydaşlar kendi aralarında paylı mülkiyetin devam etmesine ilişkin bir anlaşma yapmışlarsa bu durumda da ortaklığın giderilmesi davası açılması mümkün olmaz. Bu anlaşma en çok on yıl için yapılabilmektedir.
3)Taşınmazın kamulaştırılmış olması ve kamulaştırma kararının kesinleşmesi halinde davalı belediye taşınmaz üzerinde paydaş haline gelir ve artık taşınmaz kamulaştırma amacına aykırı olarak paydaşlar arasında paylaştırılamaz , ortaklığın giderilmesi davası açılamaz.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ (İZALE-İ ŞUYU)DAVASI KİME KARŞI AÇILIR ?
Ortaklığın giderilmesi davsını tüm mirasçılar açabilecektir bu davanın açılabilmesi için tüm mirasçıların davada yer alması gereklidir. Ortaklığın giderilmesi davasını her bir paydaş diğer paydaşların tümüne karşı açmalıdır. Eğer paydaşlardan biri ölmüşse bu durumda dava paydaşın mirasçılarına karşı açılacaktır.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ (İZALE-İ ŞUYU)DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Ortaklığın giderilmesi davalarına bakmakla görevli mahkeme HMK m.4 ‘e göre dava konusu taşınmazın değerine bakılmaksızın sulh hukuk mahkemeleri olmaktadır. Ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme ise HMK m.12’ye göre davaya konu taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir mahkemenin yetkisi kesindir.Ortaklığın giderilmesi davaları basit yargılama usulüne göre çözümlenmektedir.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ (İZALE-İ ŞUYU) DAVASININ SONUCU
Ortaklığın giderilmesi davasının sonucu tarafların anlaşıp anlaşamamalarına göre değişmektedir. Eğer dava sırasında taraflar anlaşırlarsa ; hakim tarafların anlaşmasına göre malın paylaştırılmasına karar verecektir.Ancak taraflar palın paylaşımı konusunda anlaşamazlarsa bu durumda hakim taraflardan birinin isteği üzerine aynen taksim yoluyla ; yani her bir paydaşa kanuna göre payı oranında malın paylaştırılmasına karar verecek ve ortaklık ortadan kalkacaktır.Paylaşım yapılırken paylar arasında dengesizlik olması halinde bu durum para ile denkleştirme yapılarak düzeltilir. Burada önemli husus aynen taksim yoluyla paylaşılacak olan taşınmaz mal üzerinde kat mülkiyeti kurulmuş veya kurulabiliyor olması gerekmektedir. Tarafların anlaşamaması halinde hakimin verebileceği diğer karar ise satış yoluyla ortaklığın giderilmesidir. Bu durumda davaya konu taşınmaz açık arttırma ile satışa çıkarılacak, hakim satış için bir memur belirleyecek ve icra dairesi satışı gerçekleştirecektir, satış İcra ve İflas Kanuna göre yapılacaktır.Paydaşlar satış ile ilgili itiraz ve şikayetlerini veya kanuna aykırılıkları satış kararını veren sulh hukuk mahkemesine yapacaklardır.Satış ilanı İcra ve İflas Kanunu m.127 ‘ye göre davanın taraflarına ve ilgililere tebliğ edilmelidir .Tebliğ yapılmazsa veya usulüne uygun yapılmazsa bu sebeple ihale feshedilecek ve satış geçersiz olacaktır süreç itinayla takip edilmelidir.Tebliğ usulüne uygun yapılır ise sonrasında satıştan elde edilen bedel paydaşlara , payları oranında paylaştırılarak ortaklık giderilmiş olacaktır.
ORTAKLIĞIN SATIŞ İLE GİDERİLMESİ HALİNDE MUHDESATIN AİDİYETİ SORUNU
Ortaklığın satış ile giderileceği davalarda davaya konu taşınmazın üzerinde bina ağaç, konut v.b. gibi bütünleyici parçaların (muhdesat) bulunması halinde bunların kime ait olduğu konusunda uyuşmazlık çıkabilir ya da bazı paydaşların hak iddiası olabilir bu durumda paydaşa Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.165 ‘e göre görevli mahkemede dava açması için süre verilir ve satış bekletilir. Ancak muhdesat konusunda uyuşmazlık olmazsa ; muhdesatların arz ile satılması gerekir.Satış sonunda elde edilen bedel muhdesata karşılık gelen kısım muhdesat sahibi paydaşa kalan bedel ise payları oranında paydaşlara dağıtılarak muhdesatın aidiyeti sorunu çözülmüş olur. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/18866E.-2020/6842 K. ve 4.11.2020 tarihli kararında “ Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Olayda, dava konusu taşınmaza ilişkin bir kısım davalılar tarafından muhdesat iddiasında bulunulmuştur. Mahkemece, dava dosyaları üzerinden verilecek kararların sonucunun beklenerek muhdesatın aidiyetinin tespitine karar verilmesi halinde muhdesat oranının belirlenerek satış bedelinin bu orana göre dağıtılması gerekir. Belirtilen dava sonuçları beklenmeden hüküm kurulması hatalıdır ”diyerek hüküm kurulmuştur.