Maaş Haczi ve İşverenin Maaş Haczinden Sorumluluğu
MAAŞ HACZİ VE İŞVERENİN MAAŞ HACZİNDEN SORUMLULUĞU
Maaş ve ücretlerin kısmen haczi mümkündür. Bu bağlamda, borçlunun ve ailesinin geçinmesi için gerekli olan miktarın borçluya bırakılması neticesinde arta kalan meblağın haczi söz konusu olabilecektir. Kanun koyucunun maaş ve ücret hacizlerinde kısmi haciz esasını benimsemiş olmasının temelinde genel olarak toplumun en temel yapısını oluşturan aile kavramının korunmasına vermiş olduğu önem yatmaktadır. Zira bir borçtan dolayı maaş ve ücretin tamamı haczedilecek olursa borçlunun kendisi ile ailesinin sosyal ve iktisadi açıdan varlığını devam ettirebilmesi mümkün olmaz. İcra-İflas Kanunu m. 83’te kısmen haczi caiz olan şeyler sayılmıştır. Buna göre, her tür ücretler, maaşlar ve ödenekler, intifa hakları ve hasılatı, ilama bağlı olmayan nafakalar ve emekli aylıkları kısmen haczedilebilir. Ücret kavramı içine, gerek bedensel ve gerekse fiziksel çalışma sonucu elde edilen tüm gelirler dahil olmaktadır. Haczedilecek olan maaş ve ücretler borçlunun kendi rızası ile çalışarak elde etmeye hak kazandığı maaş ve ücretlerdir. Dolayısıyla, zorla çalıştırılan bir borçlunun alacağı ücretin İcra-İflas Kanunu m. 83’e göre haczedilmesi söz konusu olamaz. Her ne kadar Anayasa’nın 18. maddesinde angarya yasaklanmış ise de, bu hükme aykırı olarak çalıştırılan kimsenin elde edeceği ücret üzerine haciz tatbiki mümkün olmamalıdır.
Maaş haczinin söz konusu olabilmesi için, kesinleşmiş bir i̇cra takibi bulunması gerekmektedir. Eğer kişinin aleyhine başlatılmış ve kesinleşmiş bir i̇cra takibi varsa, haciz aşamasına geçilebilir. Bu aşamada kişinin malvarlığı ve gelirleri araştırılır. Araştırma neticesinde borçlunun herhangi bir malvarlığı bulunmadığı tespit edilirse bu sefer de herhangi bir geliri olup olmadığı araştırılır. Bu araştırmada kişinin çalıştığı ve geliri olduğu tespit edilirse, alacaklı gelire el konulmasını icra dairesinden ister bunun üzerine icra dairesi kişinin çalıştığı şirket veya kuruma maaş haczi müzekkeresi yazarak işverenin bu işçinin maaşına haciz koyarak, maaşın her ay ¼’ ünü i̇cra dosyasına göndermesi ister.
İşçinin maaş haczi müzekkeresini alan işveren, işçinin ücret tutarının ne kadar olduğunu icra dairesine bildirmek zorundadır. Artık işveren işçinin maaşının ¼’ünü keserek, icra dosyasına parayı ödemelidir. Aksi halde işveren, borçlunun maaşından kesilmeyen miktar kadar sorumlu olur. Bu halde işverene dava açılmasına dahi gerek yoktur. Aynı zamanda bu durumda işverenin işçiye de bir sorumluluğu doğar. Çünkü işveren işçinin maaşından kesinti yapmakta ancak icra dairesine ödememektedir. Dolayısıyla artık işçi, bu miktarın işveren tarafından icra dosyasına ödenmesine isteyebilir. Aynı zamanda işçi için haklı nedenle fesih sebebidir. Ancak işçi sözleşmeyi feshetmeden önce icra dairesine yapması gereken kesintiyi öderse işçinin haklı nedenle feshi söz konusu olmaz. Eğer işçi işten ayrılırsa işveren bu durumu derhal icra dairesine bildirilmelidir. Aksi takdirde hakkında soruşturma açılacaktır.
MAAŞ HACZİNE İTİRAZ
İşverene maaş haczi bildirimi geldikten sonra ancak bazı durumlar varsa itirazda bulunulabilir. Borçlu borcu Ödemişse ya da maaş haczinden önce gönderilen ödeme emri kendisine tebliğ edilmemişse; işçi itiraz ederek maaş haczi kesintisini kaldırması mümkündür.
İşçinin Maaşının 1/4‘ünden fazlası haczedilemez. Eğer işveren, işçinin maaşının ¼’ünden fazlasını kesinti yapıyorsa işçi, itirazda bulunabilir.
AV. EMİNE KARADAL